Merhaba dostlar uzun bir aradan sonra tekrar birlikteyiz. Bugün sizlerle topraklama ve izolasyon direni ölçüm yöntemleri hakkında birkaç bilgi paylaşmak istiyorum.
İlk olarak topraklama nedir? ve neye yarar sorularına cevap bulalım.
Topraklama, elektrikli cihazların herhangi bir elektrik kaçağı tehlikesine karşı gövdelerinin bir iletkenle toprağa gömülü vaziyetteki “topraklama” sistemine bağlanması yöntemi olarak tanımlanabilir.
Topraklama bağlantısı yapılan cihazın, sistemin ya da kuruluşun belirli zaman aralıklarında topraklama testini yaptırması gerekmektedir. Çünkü topraklama sisteminde oluşacak olan arızalar elektrik ile çalışan cihazların arızalanmasına neden olabilir.
Topraklama testi neden gereklidir?
Herhangi bir konuda yapılan testler gibi topraklama testi de sonrasında oluşabilecek arızaların önüne geçebilmek adına büyük öneme sahiptir. Güç-Kalite problemlerinin %15’i topraklama kaynaklı oluşmaktadır. Topraklama testleri ile bu arızaların önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Ayrıca ekipmanlara ve sistemlere gelen yıldırımlar sebebiyle her yıl milyonlarca liralık malzeme ve üretim kaybı oluşmaktadır (kaynak www.copper.org).
Topraklama direncinin değeri ne olmalıdır?
İdeal olarak kabul edilen sistemlerde topraklama direncinin sıfır olması beklenmektedir. Ancak gerçekte iletken kayıplarından dolayı böyle bir durum mümkün değildir. Bundan dolayı topraklama sistemlerinin mümkün olan en uygun ücrette ve en düşük dirençte olması beklenilmektedir. Bazı kuruluşlara göre topraklama direnci değerleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir.
NFPA & IEEE: 5 ohm veya daha düşük bir topraklama direnci değerini geçerli saymaktadır.
Telekomünikasyon endüstrisi: Genellikle 5 ohm veya daha düşük bir topraklama direnci değerini geçerli saymaktadır.
NEC: Normal bir tesiste toprak direncinin 25 ohm veya altında olması gerektiği, hassas tesislerde ise topraklama direncinin 5 ohm veya daha aşasında bir değere sahip olması gerektiğini söyler (Kaynak NEC 250.56).
Topraklama elektrodu kompunentleri
Toprak direncini neler etkiler
NEC’ e göre topraklama çubuğunun en az 2,5 metresinin toprakla temas etmesi gerekmektedir. Sistemin topraklama direncini etkileyen dört değişken bulunmaktadır:
- Topraklama çubuğu boyu / derinliği – İki kat uzunluk direnci % 40 a kadar düşürür.
- Topraklama çubuğu çapı – İki kat kalın çap direnci sadece % 10 azaltır.
- Topraklama çubuk adedi – verimliliği arttırmak için topraklama çubuklarının derinliği kadar çubuklar arasında boşluk bırakılmalıdır.
- Topraklama sistem tasarım – topraklama plakası tek topraklama çubuğu
Test Yöntemleri
- Toprak özgül direnci – dört kazık
- Topraklama direnci – iki kazık
- Selektif test – bir klamp iki kazık
- Kazıksız test – sadece iki klamp
- İki Kutuplu Ölçüm
Bunlar topraklama ile ilgili günümüzde kullanılan yöntemlerdir.
Toprak özgül direnci
Toprak özgül direncini ölçmenin amacı topraklama yapılacak yerdeki toprağın uygunluğunun belirlenmesidir.
Bu ölçüm topraklama sisteminin tasarımı aşamasında yapılır.
İdeal olan en düşük dirençli yerin bulunmasıdır. Toprağın yapısı nemi ve sıcaklığı bu direnci etkileyen faktörlerdir.
Bağlantı aşağıdaki şekildeki gibi yapılmalıdır.
Toprak izolasyonu ölçer iki dış kazıktan akım uygular ve içteki iki kazıkta düşen gerilimi ölçer. Ohm kanununa göre toprak özgül direncini hesaplar.
Dostlar bu paylaşımı burada sonlandırıyorum. Bu paylaşımın devamı niteliğinde iki ya da üç paylaşım daha olacak. O paylaşımlarda ise topraklama direnci ölçüm yöntemleri ve izolasyon testi konularından bahsedeceğim. Şimdilik kendinize iyi bakın bilimle kalın.
Bu konu hakkındaki ikinci paylaşıma buradan ulaşabilirsiniz.
