Merhaba dostlar bu paylaşım serisinde EMT dersi 4. deney sorularındaki teorik soruların cevaplarını paylaşacağım. Cevapları elimden geldiğince genel bilgi olarak paylaşacağım ki okuyan her arkadaş konuyu kendine göre yorumlayarak farklı cevaplar verebilsin.
Eğer bu paylaşımı faydalı buluyorsanız sosyal medya hesaplarınız paylaşarak destek vermeyi ihmal etmeyiniz. Ayrıca olumlu yada olumsuz yorumlarınızı eklemeyi unutmayınız.
Soru 1. Manyetik alan nedir ve nasıl oluşur kısaca açıklayınız.
Cevap 1. Basit bir şekilde söylemek gerekirse, manyetik alan, mıknatısı çevreleyen bir bölgedir. Mıknatıslar, demiri çeken bir özelliğe sahip magnetit (ya da mıknatıstaşı) denilen madenden yapılmıştır. Bilim insanları, manyetik alanları açıklamak için manyetik alan çizgilerini kullanır. Bir mıknatısın manyetik alan çizgileri aşağıdaki resimde gösterilmektedir.
Bir mıknatıs N (North=kuzey) ve S (South=Güney) olmak üzere iki manyetik kutba sahiptir. Manyetik alan çizgileri, bu manyetik N kutbundan çıkar, ortamda yayılır ve manyetik S kutbuna geri dönerler. Bu hareket bir kısır döngü şeklinde devam eder. Böylece manyetik alan çizgileri kapalı bir döngü oluşturur.
Soru 2. Manyetik devrelerde nüve ne işe yarar kısaca açıklayınız.
Cevap 2. Transformatör de manyetik nüve (gövde), fuko ve histerisiz kayıplarını önlemek için 0,30 – 0,50 mm kalınlığındaki birer yüzleri yalıtılmış silisli sacların paketlenmesinden meydana gelir. Yalıtım işinde ise yalıtkan olarak carlit kullanılır. Manyetik nüve iki parçadan oluşur; Ayak veya Bacak: Manyetik nüve üzerinde sargıların sarıldığı kısma denir. Boyunduruk : Ayakları birleştiren kısma denir. Transformatör nüveleri dört şekilde yapılır. Bunlar;
Ø Çekirdek tipi nüve
Ø Mantel tipi nüve
Ø Dağıtılmış tip nüve
Ø Çekirdek Tipi Nüve
Soru 3. Transformatör nasıl çalışır çalışma prensibini açıklayınız.
Cevap 3. Transformatörün primer sargısına alternatif bir gerilim uygulandığında, bu sargı değişken bir manyetik alan oluşturur. Bu alan, üzerinde sekonder sargısının da bulunduğu manyetik demir nüve üzerinde devresini tamamlar. Primere uygulanan alternatif gerilimin zamana bağlı olarak her an yön ve şiddeti değiştiğinden oluşturduğu manyetik alanında her an yönü ve şiddeti değişir. Bu alanın sekonder sargılarını kesmesi ile sargılarda alternatif bir gerilim endüklenir. Transformatörlerin primer sargılarına doğru gerilim uygulandığında gene bir manyetik alan meydana gelir. Ancak bu manyetik alan, sabit bir alandır. Bu alanın yönü ve şiddeti değişmeyeceğinden sekonder sargılarında bir EMK (elektro motor kuvveti) indüklemesi söz konusu olmaz.
Soru 4. Manyetik alan içerisinden geçen bir tele manyetik alanın etkisi nasıl olur açıklayınız.
Cevap 4. Bir iletken telin içerisinden elektrik akımı geçirilirse iletken telin etrafında magnetik alan oluşur. İletken telin etrafında oluşan magnetik alanın şiddetini gösteren magnetik alan kuvvet çizgileri kapalı daireler şeklindedir. İçinden akım geçen iletken telin etrafında magnetik alan oluşturmasına elektromagnetizma denir. İletken telin etrafında magnetik alanın oluşmasının nedeni, iletken teldeki elektrik yüklerinin (yani elektronları) (aynı yönde) hareket etmesidir. İletken telin etrafında oluşan magnetik alanın şiddeti, iletken telden geçen akım şiddeti ile doğru orantılıdır. (Yüksek gerilim hatlarının etrafında oluşturduğu şiddetli magnetik alan nedeniyle bu hatlara yaklaşan helikopterler düşebilirler). İletkenden geçen elektrik akımının yönü değişirse (üretecin kutupları değişirse) magnetik alanın yönü de değişir.
İletken telin etrafında oluşturduğu magnetik alanın yönü SAĞ EL KURALINA göre bulunur. Sağ el kuralına göre;
– Sağ elin baş parmağı iletkenden geçen akım yönün gösterir.
– Sağ elin dört parmağının kapanma yönü magnetik alanın yönünü gösterir.
İletken tel kartondan geçirilip, karton üzerine demir tozları serpilirse karton üzerinde iletken telin etrafında kapalı daireler şeklinde magnetik alan kuvvet çizgileri oluşu (gözlenir).
İletken telin yakınına pusula konursa, pusula magnetik alan yönünde sapar.
Soru 5. Bu etkinin yönünü ve şiddetini nasıl buluruz açıklayınız.
Cevap 5. Soru dördün cevabı bu soruyu da kapsamaktadır.
Soru 6. DC motorun çalışma prensibini açıklayınız.
Cevap 6. DC motor rotor (hareketli kısım) ve stator (sabit kısım) da meydana gelen manyetik akının birbirini itmesi ve çekmesi ilkesine göre çalışır. Stator üzerinde meydana gelen N ve S kutupları, rotorda meydana gelen sabit manyetik alanın itmesi veya çekmesiyle dönme oluşur. Rotor ve stator sargılarının aynı eksene gelip durmasını önlemek için, rotor üzerinde birden çok sargı oluşturulur. Sargı, rotor üzerindeki kollektörde bulunur. Kollektördeki gerilim, kömür fırçası ile iletilir. Fırça sabit durduğundan dönen rotorun gerilimi, sargıları da değiştirir. Belli açıda stator eksenine manyetik alan oluşan sargıya, gerilim uygulandığında dönme sürekli olarak sağlanır.
EMT dersiyle ilgili diğer paylaşımlara ve çıkış sınav sorularına buradan ulaşabilirsiniz. İyi çalışmalar dilerim.
Paylaşımlardan daha hızlı şekilde haberdar olmak için siteye abone olmayı ve sosyal medya hesaplarımı takip etmeyi ihmal etmeyiniz.
