Volt veya Amper Sizi Öldürür mü?

Merhaba dostlar,

Bugün sizlerle üzerinde çalıştığım bir projenin bir parçası olan, elektrik akımı ve gerilimin insan üzerindeki etkileri konusunu ele alacağız. Konuya şu soruyla başlamak istiyorum: İnsan yaşamına etki eden elektrik akımı mıdır, yoksa gerilim midir? Yazının sonunda düşünceniz değişirse, görüşlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.

Bazılarınız “Bizi etkileyen elektrik akımıdır, gerilim değildir” diyebilir. Eğer böyle düşünüyorsanız, ben de size şu benzetmeyi yaparım: Trafikte size bir araç çarptığında size zarar veren şey aracın hızı değil, boyutudur. Bu iki cümleyi karşılaştırdığımızda, her ikisinin de eksik ve yanlış bir bakış açısı sunduğunu görebiliriz. Gerçekte, bizi etkileyen unsur hem akım hem de gerilimdir. Çünkü gerilim ne kadar yüksekse, akım da o kadar yüksek olur. Aynı şekilde, akım ne kadar yüksekse, gerilim de yüksek olacaktır.

Tek başına akım veya gerilim faktörünün daha etkili olduğunu söylemek bizi şu yanılgıya sürükleyebilir: İnce kesitli bir kablodan geçen elektrik enerjisi bize daha az zarar verirken, daha büyük kesite sahip bir kablodan geçen elektrik enerjisi daha fazla zarar verir. Ancak bu düşüncenin ne kadar yanlış olduğunu, birazdan paylaşacağım tabloyla daha iyi anlayacağız. Öncesinde, konuyu temel bir fizik yasasıyla açıklayalım.

Ohm Yasası ve Elektrik Akımının İnsan Üzerindeki Etkisi

Ohm Yasası şöyle ifade edilir:

Volt = Akım x Direnç

Bu yasa, gerilimin akım ve dirence bağımlı olduğunu gösterir. Bir başka deyişle, akım da gerilim ve dirence bağlıdır. Bu da demek oluyor ki, bu üç büyüklük birbiriyle doğrudan ilişkilidir.

İnsan vücudunun direnci, derinin nem oranı, akımın vücutta izlediği yol, akımın frekansı gibi birçok faktöre bağlı olarak değişir. Ancak ne olursa olsun, Ohm Yasası her durumda geçerlidir. Yani, gerilim yükseldikçe, vücut direnci sabit kaldığı sürece akım da yükselecektir.

ABD’deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) tarafından yapılan araştırmalara göre, elektrik akımının insan vücudu üzerindeki etkileri aşağıdaki gibidir. (Bu değerler 600 voltun altındaki gerilimler için geçerlidir. Daha yüksek voltajlarda yanık riski ciddi oranda artar.)

Örneklerle Akımın ve Gerilimin Etkisi

Diyelim ki vücudumuzdan 20 kilo ohm’luk bir direnç yoluyla bir elektrik şoku geçiyor:

• Kaynağın gerilimi 120V ise 6 mA’lik bir şoka neden olur.

• Kaynağın gerilimi 240V ise 12 mA’lik bir şoka neden olur.

• Kaynağın gerilimi 480V ise 24 mA’lik bir şoka neden olur.

Bu örneklerden, akım yolunun direnci kadar gerilim değerinin de tehlikeli şoklara yol açabileceği anlaşılmaktadır.

Elektrikle Çalışırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Yüksek Direnç + Düşük Gerilim = Görece Daha Güvenli

• Düşük Direnç + Yüksek Gerilim = Son Derece Tehlikeli

Bu nedenle, elektrikle ilgili bir iş yaparken yalıtımlı aletler kullanmalı, uygun kıyafetler giymeli ve ortamın kuru olmasına dikkat etmelisiniz. Ayrıca, gerilim ne kadar yüksekse, işinizi o kadar hızlı ve güvenli şekilde tamamlamalısınız.

Bazı kişiler, yüksek voltajın tehlikeli olmadığına dair statik elektrik veya şok tabancaları örneğini verebilir. Ancak, bu tür şoklar genellikle ya akım sınırlamalı kaynaklardan gelir ya da maruz kalınan süresi çok kısa olduğu için ölümcül etkilere yol açmaz. Ne yazık ki, günlük hayatta karşılaşabileceğimiz pek çok elektrik kaynağında bu avantajlar olmayacaktır.

Ayrıca, devre kesiciler veya sigortalar bizi her zaman tam anlamıyla koruyamayabilir. Çünkü, elektrik çarpması sırasında vücudumuz miliamper (mA) mertebesinde bir akım çeker ve pek çok sigorta veya devre kesici ancak çok daha yüksek kaçak akımlarda devreyi kesebilir.

Sonuç

Elektrik akımı ve gerilim, insan sağlığı üzerinde ciddi etkilere sahiptir. Elektrikle çalışırken her zaman dikkatli olun ve koruyucu ekipmanlarınızı ihmal etmeyin. Çünkü bir hata, ciddi yaralanmalara veya daha kötü sonuçlara yol açabilir.

Unutmayın, elektrikle çalışırken en önemli şey önlem almak ve güvenliği sağlamaktır!